1.Hoàn cảnh lịch sử
a.Tình hình thế giới
-Sau cuộc khủng hoảng kinh tế 1929-1933, chủ nghĩa phát xit xuất hiện và lên cầm quyền ở Đức,Ý, Nhật, trở thành mối hiểm họa lớn đang đe dọa nền hòa bình thế giới.
-Đại Hội lần thứ VII của Quốc tế cộng sản chỉ rõ:
+Kẻ thù nguy hiểm của nhân nhân thế giới là chủ nghĩa phát xít.
+Chủ trương thành lập mặt trân nhân dân ở các nước để chống chủ nghĩa phát xít
-Ở Pháp, năm 1936 Mặt trận nhân dân thắng cử và lên cầm quyền.Chính phủ mặt trận nhân dân Pháp đã thi hành một số chính sách tự do, dân chủ ở thuộc địa…
bTình hình trong nước:
-Cuộc khủng hoảng kinh tế 1929 -1933 và chính sách khủng bố kéo dài của thực dân pháp đã làm cho đời sống nhân dân Đông Dương hết sức ngột ngạt, yêu cầu cải thiện đời sống và các quyền tự do dân chủ được đặt ra một cách bức thiết.
-Đảng và lực lương cách mạng đã được phục hồi.
2.Chủ trương của Đảng: Căn cứ tình hình thế giới và trong nước vân dụng đường lối của Quốc tê cộng sản, Hội nghị Trung ương Đảng Céng s¶n §«ng D¬ng th¸ng 7/1936 đã đề ra chủ trương mới.
-X¸c định kẻ thù: cụ thể chủ yếu trước mắt là bọn thực dân phản động thuộc địa Pháp vµ tay sai.
-Xác định nhiệm vụ: trước mắt của nhân dân Đông Dương là chèng chÕ
é ph¶n
éng thuéc
Þa, chống chủ nghĩa phát xit, chống chiến tranh đế quốc, đòi những quyền tự do dân chủ, cơm áo và hòa bình.
-Hình thức tập hợp lực lượng: Chủ trương thành lập mặt trận nhân dân phản đế Đông Dương (sau đổi thành mặt trận dân chủ Đông Dương 3/1938) để tập hợp đông đảo mọi lực lượng yêu nước dân chủ tiến bộ.
-Hình thức và phương pháp đấu tranh: Vận dụng nhiều hình thức đấu tranh công khai, hợp pháp, nữa công khai, đấu tranh chính trị, nghị trường, báo chí……
-Lực lượng tham gia: công nhân, nông dân, tri thức, dân nghèo thành thị……
3.Các phong trào tiêu biểu trong phong trào dân chủ 1936-1939
a. Đấu tranh đòi các quyền tự do, dân sinh, dân chủ
- Giữa năm 1936, được tin Quốc hội Pháp cử một phái đoàn sang điều tra tình hình Đông Dương, Đảng tổ chức nh
n d
n thảo ra các bản "dân nguyện"gửi tới phái đoàn, tiến tới triệu tập Đông Dương Đại hội. Các UB hành động nối tiếp nhau ra đời trong cả nước.Quần chúng sôi nổi tổ chức các cuộc mít tinh, hội họp -> Giữa tháng 9/1936 chính quyền thực dân ra lệnh giải tán các UB hành động, cấm các cuộc hội họp của ND.
- Đầu năm 1937, nhân dịp đón phái viên chính phủ Pháp là Gô Đa và toàn quyền Đông Dương Brivie, dưới sự lãnh đạo của Đản, quần chúng ND đã tổ chức các cuộc mít tinh, biểu tình đưa dân nguyện đòi cải thiện cuộc sống và đòi các quyên tự do dân chủ.
- Nhân ngày quốc tế lao động 1/5/1938 các cuộc mít tinh được tổ chức công khai ở Hà Nội và nhiều nơi khác, thu hút đông đảo quần chúng tham gia.
b. Đấu tranh nghị trường:
- Đảng đưa người của Mặt trận Dân Chủ Đông Dương ra ứng cử vào Viện dân biểu Bắc kỳ, Trung kỳ, Hội đồng quản hạt Nam kỳ….
- Mục tiêu: Mở rộng lực lượng Mặt trận dân chủ và vạch trần chính sách phản động của thực dân, tay sai, bênh vực quyền lợi của nhân dân.
c. Đấu tranh trên lĩnh vực báo chí:
- Từ 1936, Đảng xuất bản các tờ báo công khai bằng tiếng Việt, tiếng Pháp ( TiÒn Phong, Tin tức, Dân chúng Lao động, Tranh đấu…) trở thành mũi xung kích trong cuộc vận động dân chủ, dân sinh
- Nhiều sách chính trị – lý luận xuất bản công khai hoặc đưa từ Pháp về. - Nhiều tác phẩm văn học hiện thực phê phán ra đời như: Bước đường cùng, Tắt đèn, Số đỏ
Cuộc đấu tranh trên lãnh vực báo chí đã thu kết quả to lớn: đông đảo các tầng lớp nhân dân được giác ngộ về con đường cách mạng. .
4.Ý nghĩa và tác dụng của phong trào 1936-1939.
-Cuộc vân động dân chủ 1936-1939 là một phong tràoquần chúng rộng lớn, có tổ chức dưới sự lãnh đạo của ĐCSDD.
-Buộc chính quyền thực dân phải nhượng bộ một số yêu sách về dân sinh, dân chủ; đông đảo quần chúng được giác ngộ về chính trị, tham gia vào mặt trận dân tộc thống nhất và trở thành lực lượng chính trị hùng hậu
-Phong trào đã để lại nhiều bài học kinh nghiệm như bài học về sử dụng các hình thức và khẩu hiệu đấu tranh, vận động tổ chức quần chúng đấu tranh, xây dựng Mặt trận nhân dân thống nhất.
Với những ý nghĩa đó phong trào dân chủ 1936-1939 được xem là cuộc diễn tập lần thứ hai của nhân dân Việt Nam chuẩn bị cho sự thắng lợi của Cách mạng tháng Tám.